ÖZEL EĞİTİMİN TEMELİ KAYNAŞTIRMADIR
ÇOCUĞUNUZU ÖNCELİKLİ OLARAK KAYNAŞTIRMAYA YÖNLENDİRİN
KAYNAŞTIRMA
Kaynaştırma;
özel eğitim gerektiren bireylerin, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitim ve öğretimlerini
resmi ve özel; okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına
dayanan, destek eğitim hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır. (Madde
67-ÖHY)
Tanımdan
da anlaşılacağı üzere kaynaştırma, engelli öğrencinin sadece genel eğitim ortamına
yerleştirilmesini içeren bir süreç değil beraberinde destek hizmetleri, uygun plânlamaları ve çeşitli
düzenlemeleri gerektiren teknik bir uygulamadır. Bu uygulamanın amacı, engelli çocuklarla normal yaşıtlarını
eğitsel ve sosyal yönden bütünleştirebilmektir.
Kaynaştırma
uygulamaları; özel gereksinimi olan bir öğrencinin, en az kısıtlayıcı ortamda eğitim hizmetlerinden
yararlanabilmesi, diğer bir deyişle, eğitim gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanacağı
ve normal yaşıtlarıyla olabildiğince fazla bir arada bulunacağı eğitim ortamına yerleştirilmesi
esasına dayanmaktadır.
Kaynaştırma,
her tür ve düzeyde engele sahip öğrenciler için gerekli bir uygulamadır.
öğrenciyi,
işiten akranlarını, işiten öğrencilerin ve işitme engelli öğrencinin ailelerini kaynaştırmaya
hazırlama,
öğrenci
için en uygun eğitimi en az kısıtlayıcı ortamda sağlama,
öğrencileri
bireysel gereksinimlerine göre değerlendirme,
öğrencinin
normal sınıftaki eğitiminde karşılaşabileceği problemlere ilişkin olarak sınıf
öğretmenine ve okul personeline yardımcı olma,
esasları
kaynaştırma uygulamalarında önem kazanmaktadır.
Kaynaştırma
yoluyla eğitim uygulama ilkeleri
ÖHY-Madde
68 - Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulama ilkeleri şunlardır:
a)Özel
eğitim gerektiren her bireyin akranları ile birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır.
b)Hizmetler
bireylerin yetersizliklerine göre değil, bireylerin eğitim gereksinimlerine göre plânlanır.
c)Hizmetler
okul merkezli olur.
d)Karar
verme süreci aile-okul-eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi dayanışmasına dayalı
olarak gerçekleşir.
e)Bütün
bireyler öğrenebilir ve öğretilebilir.
f)Kaynaştırma,
bir program dahilinde verilen bir özel eğitim uygulamasıdır.
Kaynaştırma
yoluyla eğitim uygulama ölçütleri
ÖHY-Madde
69 - Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulama ölçütleri şunlardır:
a)Kaynaştırma
uygulamaları yapılan kurumlarda özel eğitim gerektiren öğrencinin gereksinimleri çerçevesinde kurumun
fiziksel, sosyal, psikolojik ortamında ve eğitim programlarında destek hizmetler ile gerekli düzenlemeler (kaynak
oda, rehberlik ve psikolojik danışma servisi, bireyselleştirilmiş eğitim programları geliştirme
ve uygulama birimi kurulması; rampalar, ses yalıtımı, ışık düzenine dikkat edilmesi gibi)
yapılır.
b)Kaynaştırma
uygulamalarına devam edecek öğrencilerin birden fazla yetersizliği olmamasına, erken yaşta tanılanmış,
ailesinin iş birliğine açık ve eğitim almaya yatkın, cihaz kullanması gerekenlerin mutlaka cihazlandırılmış,
zihinsel öğrenme yetersizliği olan öğrencilerin hafif ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olmalarına
dikkat edilir.
c)Kaynaştırma
uygulamaları yapılan kurumlarda tüm kurum personelinin, öğrencilerin, ailelerin ve yakın çevrelerinin
özel eğitim gerektiren öğrencilerin bireysel ve gelişim özellikleri hakkında bilgilendirilmeleri esastır.
d)Kaynaştırma
uygulamalarında öğretim programları, programın amaçları bireye uyarlanarak uygulanır, bireyselleştirilmiş
eğitim programları ile desteklenir.
Tam zamanlı kaynaştırma
uygulaması
Madde
70 - Tam zamanlı kaynaştırma uygulaması:
a)Özel
eğitim gerektiren bireylerin, akranları ile birlikte okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim ve yaygın
eğitim kurumlarında aynı sınıfta eğitim görmesi ve sosyal açıdan bütünleştirilmesi
için; özel eğitim destek hizmetleri, özel araç-gereç ve eğitim materyalleri sağlanır. Eğitim programı
bireyselleştirilerek uygulanır ve gerekli fiziksel düzenlemeler yapılır. Kaynaştırma uygulamaları
yapılan okullarda, sınıf mevcutlarının okul öncesi eğitim kurumlarında 14, ilköğretim
kurumlarında 30 öğrenciyi aşmamasına dikkat edilir. Özel eğitim gerektiren öğrenciler her sınıfa
eşit olarak dağıtılır, bir sınıfta yetersizliği aynı olan en fazla iki öğrenci
uygulamaya katılır.
b)Durumları
ayrı bir sınıfta eğitilmeyi gerektiren öğrenciler için okul öncesi eğitim, ilköğretim,
orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında özel eğitim sınıfları, özel eğitim
hizmetleri kurulu tarafından açılır. Bu sınıfların mevcudu en fazla; okul öncesi eğitimde
6, ilköğretimde 12, orta öğretimde 20 ve yaygın eğitimde 10 öğrenciden oluşur.
c)Özel
eğitim okulunun yatılılık olanaklarından yararlanan öğrencilerden, akranları arasında
eğitim alması uygun görülenler, yakın çevrelerindeki okul öncesi eğitim, ilköğretim, orta öğretim
kurumlarından eğitim alırlar. Servis giderleri özel eğitim kurumunca karşılanır.
d)Yetersizlikleri
olmayan bireyler, istekleri doğrultusunda, özellikle okul öncesi eğitimde, çevrelerindeki kaynaştırma
uygulaması yapan özel eğitim okullarında açılacak sınıflara kayıt yaptırabilirler.
En fazla beşi özel eğitim gerektiren birey olmak üzere, bu sınıfların mevcutları en fazla okul
öncesi eğitimde 14, ilköğretim-orta öğretimde 20 ve yaygın eğitimde 10 öğrenciden oluşur.
Yarı zamanlı
kaynaştırma uygulamaları
ÖHY-Madde
71 - Yarı zamanlı kaynaştırma uygulamaları:
a)Kaynaştırma
uygulaması yapılan sınıflara veya özel eğitim sınıflarına devam eden öğrencilerin;
özel eğitim/kaynaştırma uygulaması yapılan sınıfların etkinliklerine katılması;
kaynak oda, rehberlik ve araştırma merkezi ile özel eğitim kurumundan destek eğitimi alması için
gerekli düzenlemeler yapılır.
b)Özel
eğitim okulunda kaydı olan bazı öğrencilerin kaynaştırma uygulaması yapılan sınıfların
etkinliklerine katılması için gerekli önlemler alınır.
c)Personeli
ve fiziksel koşulları uygun olan özel eğitim okullarında, çevredeki diğer öğrencilerin de hazırlanan
program çerçevesinde her türlü eğitim ortamından faydalanmaları sağlanır.
d)Biren
fazla yetersizliği olan öğrencilerin; özel eğitim okullarında gündüzlü olarak açılan özel eğitim
sınıflarında; özel araç-gereç, eğitim materyali kullanılarak, gelişimsel öğretim programlarının
bireyselleştirilerek uygulanması ve sosyal bütünleşmenin sağlanması için gerekli önlemler alınır.
Bu sınıfların mevcudu en fazla altı öğrenciden oluşur, sınıfta iki öğretmen görevlendirilir.
Bu öğrencilerin değerlendirilmesinde, bireyselleştirilmiş eğitim programlarında belirlenen amaçların
gerçekleştirilmesi esas alınır.
Kaynaştırma
Uygulamalarında Görev ve Sorumluluklar
ÖHY-Madde
72 - İlgili mevzuatta belirtilen görevleri yanında:
a)Müdür;
kaynaştırma uygulamaları için kurumda gerekli düzenlemeleri plânlar ve uygulanmasını sağlar,
özel eğitim hizmetleri kurulu ile iş birliği yapar.
b)Gezerek
özel eğitim görevi verilen öğretmen; bireyselleştirilmiş eğitim programlarını uygular,
değerlendirir, gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene ve kuruma bilgi verir.
c)Öğretmen;
özel eğitim gerektiren öğrencilerin sınıf tarafından sosyal kabulü için önlemler alır, bireysel
ve gelişim özelliklerini dikkate alarak değerlendirme yapar, programını bireyselleştirerek uygular.
Bu çerçevede aileler, ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği içinde çalışır.
d)Rehber
öğretmen-psikolojik danışman; kaynaştırma uygulaması kararı ile gelen öğrenciler için,
uygun eğitim ortamının düzenlenmesinde ve uygulamada yer alan öğretmenlere, öğrencilerin gelişimlerini
izleme ve aile eğitimi konularında rehberlik eder.
e)Aile;
programın uygulanması sırasında çalışmalara etkin bir şekilde katılır, gerektiğinde
eğitim araç-gereç desteği sağlayabilir.
f)Özel
eğitim gerektiren birey; değerlendirme sonrasında çıkan eğitim önlemi ve yöneltme kararında
isteğini belirtir.
Değerlendirme
Madde
73 -(Değişik: 18/12/2004-25674 s.R.G) "Kaynaştırma uygulamalarında eğitimlerini sürdüren öğrenciler,
devam ettikleri okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükümlerine göre değerlendirilir. Ancak bireysel
ve gelişim özellikleri dikkate alınarak, sınavlarda gerekli önlemler alınır ve düzenlemeler yapılır.Değerlendirmede,
öncelikle bireyselleştirilmiş eğitim programlarında hedeflerin gerçekleştirilmesi esas alınır."
Görme
yetersizliği olan öğrencilere; yazılı yoklamalarda yeteri kadar zaman verilir. Braille (kabartma yazı)
olarak verilen yanıtlar sınavdan hemen sonra öğretmenin öğrenciye okutmasıyla değerlendirilir.
Yazılı yoklamalarda daktilo, bilgisayar gibi cihazlardan yararlanılabilir. Bu öğrenciler, çizimli ve şekilli
sorulardan muaf tutulurlar.
İşitme
yetersizliği olan öğrenciler; ilköğretim ve orta öğretimde, istekleri doğrultusunda, yabancı
dil programlarının bazı konularından veya tamamından muaf tutulurlar. Bu öğrencilerin başarıları
yazılı sınavlar, ödevler ve projelerle değerlendirilir.
Ortopedik
yetersizliği olan öğrencilerden; yazmada güçlük çektiği belirlenenler sözlü olarak değerlendirilir. Sinir
sisteminin zedelenmesi ile ortaya çıkan yetersizliği olanlar ise, çoktan seçmeli testler ile değerlendirilebilir.
Dil
ve konuşma güçlüğü olan öğrencilerin değerlendirilmesinde yazılı sınavlar, ödevler ve projeler
dikkate alınır.
Özel
öğrenme güçlüğü olan öğrenciler; güçlükten etkilenme durumlarına göre yazılı sınav veya
sözlü değerlendirmelerin herhangi birinden istekleri doğrultusunda muaf tutulurlar. Hiperaktivite ve dikkat yetersizliği
olan öğrencilerin bu özellikleri göz önüne alınarak, kısa yanıtlı ve az sorulu yazılı sınavlar,
ödevler ve projelerle değerlendirilirler.
Otistik
ve duygusal uyum güçlüğü olan öğrencilerin değerlendirilmeleri; öğrencilerin hazır oldukları
zamanlarda yapılır.
Sosyal
uyum güçlüğü olan öğrencilerin durumu okul tarafından ayrıntılı bir rapor düzenlenerek özel
eğitim hizmetleri kuruluna gönderilir. Özel eğitim hizmetleri kurulu, bu öğrenciler için tedavi, psikolojik
danışmanlık, rehabilite, bakım-gözetim-koruma altına alma, moral ve maddi destek gibi konularda ilgili
kurum ve kuruluşlarla iş birliği kurarak, gerekli önlemlerin alınmasını sağlar. Bu öğrencilerin
değerlendirilmesinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisinin görüşü dikkate alınır,
esnek ve hoşgörülü davranılır.
KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Öğretmen faktörü
Kaynaştırmaya
ve yetersizlikten etkilenen öğrenciye karşı tutumları
Öğretimin
düzenlenmesine ilişkin bilgi ve becerileri
Sınıf
yönetimine yönelik bilgi ve becerileri
Öğrenci faktörü
Öğrenme
özellikleri
Dikkat
süreleri
Güdülenme
durumları
Sunulan
içeriğe ilgisi
Öğrenme
stratejisi tercihleri
Akademik,
sosyal ve dil becerileri
Sosyal
etkileşimleri
Kaynaştırmaya
sosyal açıdan hazır bulunuşlukları
Dil
düzeyleri
Temel
beceri düzeyleri
Sınıftaki
davranış örüntüleri
Normal
öğrencilerin tutum ve davranışları
İçerik faktörü
İçerikle
ilgili önceki bilgileri
İçeriğin
işlevselliği
İçeriğin
zorluğu ve karmaşıklığı
Ders
kitaplarının özellikleri
Ortam faktörü
Çalışma
koşulları (ısı, ses, havalandırma, ışık)
Sınıfın
ebadı
Mobilyalar
KAYNAŞTIRMAYA
HAZIRLIK
Öğretmenin
kaynaştırmaya hazırlanması
Normal
sınıf öğrencilerinin kaynaştırmaya hazırlanması
Yetersizlikten
etkilenen öğrencinin kaynaştırmaya hazırlanması
Ailelerin kaynaştırmaya
hazırlaması
KAYNAŞTIRMA ORTAMINDA
ÖĞRETİMİN DÜZENLENMESİ
Bütün
öğrenciler öğrenebilir: Yetersizliğe sahip olmak yeni beceri, bilgi ve davranışların edinilmesine
engel değildir. Her öğrencinin öğrenme hızı farklıdır. Bazı öğrenciler bazı
şeyleri diğerlerine göre daha çabuk, bazıları ise daha yavaş öğrenebilir. Önemli olan onların
neler yapabildiğini bilmek, yapamadıklarıyla ilgili de uygun öğretimi sunmaktır.
Öğrenmede
davranış değişikliğidir: Öğrenciler yeni beceriler öğrendiğinde daha önceden öğrendikleri
becerilerde uzmanlaşırlar. Öğretmen öğrenme sürecinde öğrenciyi sürekli kontrol ederek yeni davranışları
edinmesi için rehberlik etmelidir.
Öğretim
ortam düzenlemeyi içerir: Öğrenme bir davranış değişikliği ise öğretim de öğrenme
ortamlarının istenilen davranışlarının kazanılması için düzenlenmesidir. Bu nedenle
öğretmen öğretimin gerçekleşebilmesi için davranış öncesi ve sonrası faktörleri kontrol etmelidir.
Ders anlatımı, küçük grup tartışmaları, metin okuma gibi etkinlikler davranış öncesi düzenlenmelerdir.
Bu tür etkinlikler öğrenmeyi kolaylaştırır. Davranış sonrası etkinlikler ise davranışı
izleyen ödül veya cezalardır. Bunlar öğrenmenin gerçekleşmesinde önemli araçlardır. Öğrenme öncesi
ve sonrası bir çok teknik ve yöntem kullanılabilir: Her ne kadar çeşitli öğretim yöntem ve teknikleri
varsa da bazıları diğerlerinden etkilidir.
Veri
toplama öğretimi etkili hale getirir : Öğretmen öğretim öncesinde ve sonunda öğrencinin performansını
ve gösterdiği gelişimi kayıt etmelidir. Eğer davranış istenen şekilde değişmişse
uygulanan sağaltımın etkilidir. Değişmemişse öğretmen tüm öğretim sürecini ve yaptığı
düzenlemeleri gözeden geçirerek daha etkili sağaltım modelleri denemelidir.
Dilek KAÇAR
Formatör Özel Eğitim Öğretmeni
|